انواع سیستم تعلیق دوچرخه و مزایا و معایب کمک‌فنرها
شاید تصور کنید که برخلاف خودروها و موتور سیکلت‌ها، سیستم های تعلیق و فنر بندی دوچرخه‌ها چندان متنوع نیست و کارایی خاصی ندارد اما دقیقا برعکس. در سال های اخیر، شرکت های بزرگی دست به تولید انواع سیستم تعلیق برای دوچرخه زده اند که این محصولات به طور کلی راحتی و کارایی انواع دوچرخه مخصوصا دوچرخه های کوهستانی را دگرگون کرده است.
در این مطلب از مجله دوچرخه پورت لاین همراه ما باشید تا با انواع سیستم تعلیق در دوچرخه های جهان و مزایا و معایب هر کدام آشنا شوید.
سیستم تعلیق دوچرخه چیست و چه کاربردی دارد؟
سیستم تعلیق دوچرخه یک بخش مهم در دوچرخه‌سواری است که به منظور جذب لرزش‌ها، شوک‌ها و ضربات حاصل از پستی‌و‌بلندی‌های مسیر و بهبود راحتی و کارایی دوچرخه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم با استفاده از انواع مختلف فنرها، روغن‌ها یا فشار هوا، عمل تعلیق را ایجاد می‌کند و به دوچرخه‌سواران امکان می‌دهد تا در شرایط مختلف مسیر های مختلف را با دوچرخه‌شان سواری کنند.
کاربردهای سیستم تعلیق در دوچرخه
۱. جذب لرزش‌ها و شوک‌ها: سیستم تعلیق باعث می‌شود که اثر لرزش‌هایی که از سطح جاده یا مسیر به دوچرخه منتقل می‌شود به حداقل برسد. این باعث کاهش خستگی و افزایش راحتی در طی دوچرخه سواری می‌شود.
۲. افزایش کنترل: سیستم تعلیق به دوچرخه‌سواران امکان می‌دهد تا در مسیرهای ناهموار و فنی‌تر با کنترل بیشتری حرکت کنند. این کنترل بیشتر بهبود مهارت‌های دوچرخه سواری می‌شود و ایمنی را افزایش می‌دهد.
۳. افزایش سرعت و کارایی: در برخی مسابقات دوچرخه‌سواری، سیستم تعلیق می‌تواند به افزایش کارایی و سرعت دوچرخه کمک کند. این امکان را فراهم می‌کند تا در ترکیب‌های مختلف مسیر با دوچرخه مسابقه دهید.
۴. کاربرد در مسیرهای کوهستانی و غیرمسطح: دوچرخه‌هایی که برای سواری در مسیرهای کوهستانی و غیرمسطح طراحی شده‌اند، معمولاً دارای سیستم تعلیق هستند. این سیستم‌ها به دوچرخه‌سواران اجازه می‌دهند تا در شرایطی که تغییرات زمینی بسیار زیاد است، بهبودی در راحتی و ایمنی دوچرخه احساس کنند.
در کل، سیستم تعلیق دوچرخه ابزاری حیاتی برای دوچرخه‌سواران حرفه‌ای و علاقه‌مندان به ماجراجویی‌های دوچرخه‌سواری در شرایط مختلف است و تاثیر بزرگی بر راحتی و کارایی سواری دوچرخه دارد.
نکته: البته در نظر داشته باشید که سیستم تعلیق روی همه دوچرخه‌ها استفاده نمی شود و دوچرخه های جاده ای اصلا سیستم تعلیق ندارند چون سیستم تعلیق روی این دوچرخه‌ها باعث کاهش سرعت می‌شود. برخی دیگر از دوچرخه‌ها هم سیستم تعلیق ندارند. توصیه می‌کنیم این مطلب را هم بخوانید: معرفی انواع دوچرخه
کمک جلو یا تعلیق جلو (Front Suspension)
سازنده معروف: RockShox, Fox ،Racing Shox
مثال: دوچرخه‌های اسپشالایزد، اسکات و…
تعلیق یا کمک جلو، یکی از انواع رایج سیستم های تعلیق در دوچرخه است که در دوچرخه های کوهستانی و برای مسیرهای غیرمسطح به کار می‌رود. این تعلیق شامل ا دوشاخ یا تک‌شاخ در جلوی دوچرخه و روی چرخ جلو است و از جذب شوک‌ها و لرزش‌های مختلف جلوگیری می‌کند. به دوچرخه هایی که فقط سیستم تعلیق جلو دارند، Hardtailهم گفته می‌شود؛ به این معنی که دوچرخه «تنه‌خشک» است.
مزایا:
جذب لرزش‌های جلویی: تعلیق جلو به جذب لرزش‌های جلویی دوچرخه کمک می‌کند و راحتی سواری را افزایش می‌دهد.
افزایش کنترل: برای دوچرخه‌سوارانی که در مسیرهای ناهموار و کوهستانی سواری می‌کنند، افزایش کنترل از مزایای این تعلیق است.
معایب:
کمکی برای تعلیق عقب ندارد. تعلیق جلو فقط جلوی دوچرخه را نرم و راحت می‌کند و در عقب فنر یا تعلیقی وجود ندارد.
کمک عقب یا تعلیق عقب (Rear Suspension)
سازنده معروف: Fox Racing Shox, RockShox
مثال: دوچرخه‌های کراس‌کانتری اسپشالایزد
تعلیق عقب یا کمک عقب شامل یک سیستم تعلیق دوچرخه است که به تنه دوچرخه متصل است و کل تنه را در برابر ضربات جاده معلق می‌کند. این نوع از تعلیق معمولا روی دوچرخه کراس کانتری یا دانهیل استفاده می‌شود و از راحت‌ترین و بهترین سیستم‌های تعلیق است. کمکی که در تنه به کار می‌رود، انواع مختلفی دارد و با طراحی های مختلف به بازار عرضه می‌شود. دوچرخه هایی که کمک عقب دارند، معمولا کمک‌جلو هم دارند و تمام‌کمک محسوب می‌شوند.
مزایا:
جذب لرزش‌های عقبی: تعلیق عقب به جذب لرزش‌های عقبی کمک می‌کند و راحتی سواری را افزایش می‌دهد.
افزایش کنترل: برای دوچرخه‌سوارانی که در مسیرهای ناهموار و فنی سواری می‌کنند، افزایش کنترل از مزایای این تعلیق است.
معایب:
وزن بیشتر: تعلیق عقب معمولاً وزن دوچرخه را افزایش می‌دهد.
هزینه بیشتر: دوچرخه‌های دارای تعلیق عقب معمولاً گران‌تر هستند.
تمام‌کمک یا تعلیق کامل (Full Suspension)
سازنده معروف Yeti Cycles, Specialized
مثال: دوچرخه‌های اندورو اسپشالایزد
تعلیق کامل، یک سیستم تعلیق جلو و عقب را شامل می‌شود. این نوع تعلیق به دوچرخه‌های مسابقه‌ای که در مسیرهای مختلف با سرعت حرکت می‌کنند، امکان جذب لرزش‌ها و تغییرات سریع زمین را می‌دهد. در واقع، همان طور که گفته شد، ترکیب سیستم کمک‌جلو و کمک‌عقب می‌شود دوچرخه ای تمام‌کمک.
مزایا:
جذب لرزش‌های جلویی و عقبی: تعلیق کامل همزمان جلوی دوچرخه و عقب آن را تعلیق می‌کند و به جذب لرزش‌های هر دو سمت کمک می‌کند.
افزایش کنترل: برای مسیرهای فنی و ناهموار، تعلیق کامل افزایش کنترل را فراهم می‌کند.
معایب:
وزن بیشتر: تعلیق کامل معمولاً وزن دوچرخه را بیشتر از دو سیستم تعلیق جداگانه افزایش می‌دهد.
هزینه بیشتر: دوچرخه‌های دارای تعلیق کامل معمولاً گران‌تر هستند.
تعلیق در لوله زین (Seat Tube)
لوله زین یا لوله در دوچرخه بخشی از تنه است که اتصال زین به دوچرخه را فراهم می‌کند. لوله زین معمولاً عمودی است در طول دوچرخه امتداد دارد و محل نصب زین است.
این کمک فنری یا گازی یا روغنی درون لوله زین قرار می‌گیرد و با اعمال فشار تعلیق را ایجاد می‌کند. کمک های لوله زین می‌توانند از مواد مختلفی مثل فولاد یا آلومینیوم تولید شوند. فشار متغیر این فنرها با توجه به نوع سواری و نیازهای دوچرخه سوار تنظیم می‌شود.
تنظیم فشار فنر: بسیاری از کمک‌های فنری قابلیت تنظیم فشار دارند. این به دوچرخه سوار اجازه می‌دهد تا فشار کمک را به میزان مورد نیاز خود تنظیم کند. فشار بیشتر کمک یا سیستم تعلیق معمولاً به افزایش سفتی تعلیق و کارایی دوچرخه منجر می‌شود.
تنه‌خشک (Hardtail)
سازنده معروف: Trek, Giant
مثال: دوچرخه‌های کراس‌کانتری
بسیاری از دوچرخه های میان رده و پایین رده بازار از نوع کوهستانی یا کراس از این سیستم استفاده می‌کنند. این نوع از دوچرخه‌ها دقیقا همین کمک‌جلو است که فقط یک کمک روی دوشاخ یا تک‌شاخ جلو دارند.
نداشتن سیستم تعلیق کامل در تنه این دوچرخه‌ها همیشه برای کاهش هزینه‌ها و دلیلی بر ارزان بودن دوچرخه نیست. برای برخی از رشته های دوچرخه سواری، صرفا کمک‌جلو کفایت می‌کند و استفاده از کمک‌عقب باعث کاهش عملکرد دوچرخه سوار می‌شود.
این جا می‌خواهیم سیستم های تعلیق را نظر سیستم داخلی خود کمک بررسی کنیم:
تعلیق فنری (Leaf Spring Suspension)
سازنده معروف: Ellsworth
مثال: دوچرخه‌های Ellsworth Dare
تعلیق فنری از لوله های فولادی فنری یا مشابه آن‌ها ساخته می‌شود که به عنوان فنرهای تعلیق عمل می‌کنند. این نوع از سیستم تعلیق قدیمی ترین و ارزان ترین نوع آن است که وزن زیاد و قیمت کمی دارد و تقریبا برای دوچرخه های حرفه ای منسوخ شده است. این تعلیق‌ها در برخی دوچرخه‌های کلاسیک و مخصوصاً دوچرخه‌های تفریحی استفاده می‌شود.
تعلیق گازی (Air Suspension)
سازنده معروف: RockShox, Fox Racing Shox
مثال: دوچرخه‌های کراس‌کانتری Trek Top Fuel
تعلیق گازی از یک سیستم تعلیقی استفاده می‌کند که با استفاده از فشار هوا تنظیم می‌شود. در این نوع از کمک فنرها، یک وَلو روی کمک فنر نصب شده است که شما باید به میزان مشخصی این کمک فنر را باد کنید تا برای شما تعلیق ایجاد کند.
در واقع، می‌شود گفت که کمک های گازی یا بادی از مدرن ترین و بهترین کمک‌های دوچرخه است که برای دوشاخ، کمک‌های تنه و کمک‌های زین استفاده می‌شود.
مزایا:
تنظیم آسان: تعلیق گازی به شما امکان تنظیم فشار هوا برای تعلیق را می‌دهد.
سبک‌تر: این نوع تعلیق معمولاً سبک‌تر از تعلیق‌های دیگر است.
معایب:
هزینه بالا: دوچرخه‌های با تعلیق گازی معمولاً گران‌تر از دیگر انواع هستند.
نیاز به تعمیر و نگهداری دقیق: تعلیق گازی نیاز به تعمیر و نگهداری دقیق‌تری دارد تا عملکرد بهینه داشته باشد.
تعلیق روغنی یا هیدرولیک
برخی از انواع دوچرخه‌ها در کمک‌های جلو یا عقب خود از انواع روغنی یا هیدرولیک استفاده می‌کنند. این کمک‌ها با استفاده از روغن مخصوص و ایجاد فشار روی روغن باعث ایجاد تعلیق در دوچرخه می‌شود.
بهترین نوع کمک دوچرخه
بهترین نوع تعلیق بستگی به نیازهای شما دارد. اگر برای دوچرخه‌سواری در مسیرهای ناهموار و فنی دنبال سیستم تعلیق هستید، یک دوچرخه تمام‌کمک یا تعلیق عقب ممکن است بهترین گزینه باشد.
اگر برای دوچرخه‌سواری در مسیرهای مسطح و سرعت بالا به دنبال دوچرخه می‌گردید، دوچرخه تنه‌خشک یا تعلیق جلو ممکن است برای شما مناسب تر باشد. همچنین، توجه به وزن دوچرخه، قیمت و نیاز به نگهداری نیز در انتخاب نوع تعلیق مهم است.
به عنوان جدیدترین تکنولوژی، تعلیق‌های بادی و گازی به طور گسترده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند و از تنظیمات فشار باد برای انطباق با شرایط سواری مختلف بهره می‌برند.
اجزای مختلف سیستم های تعلیق جدید
دکمه‌ها و پیچ‌ها در کمک فنرهای دوچرخه معمولاً برای تنظیم فشار فنر یا تعلیق استفاده می‌شود. این اجزا به دوچرخه سوار امکان می‌دهد که فشار فنر را به میزان دلخواه تنظیم کنند یا در برخی موارد فنرها را قفل کنند. در ادامه، نوعی از دکمه‌ها و پیچ‌های معمول برای کمک فنرهای دوچرخه را معرفی می‌کنیم:
پیچ تنظیم فشار باد (Air Pressure Adjust)
– این پیچ‌ها بر روی کمک‌های بادی (تعلیق گازی) قرار می‌گیرد.
– با تنظیم فشار باد در داخل فنر، سوارکار می‌تواند سفتی یا نرمی تعلیق را تنظیم کند.
– تنظیم فشار هوا به وزن دوچرخه سوار و نوع سواری او بستگی دارد.
دکمه قفل تعلیق (Lockout Lever)
با فشار دادن یا چرخاندن این دکمه‌ها، شما می‌توانید تعلیق را قفل کنید. این قفل معمولاً برای سواری در مسیرهای صاف و بدون لرزش استفاده می‌شود.
وقتی تعلیق قفل شود، فنر دیگر تحت تأثیر وزن شما جا به جا نمی شود و ثابت باقی می‌ماند. به زبان ساده تر، وقتی که از این قفل‌ها استفاده می‌کنید، کمک فنر به طور کامل غیر فعال می‌شود و به نوعی وجود ندارد.
دکمه تنظیم فرمان (Remote Control Lever)
برخی تعلیق‌های هوا از دکمه‌های تنظیم فرمان برای تنظیم فشار باد یا قفل کردن تعلیق استفاده می‌کنند.این دکمه‌ها معمولاً روی فرمان دوچرخه نصب می‌شود و به شما امکان تنظیم تعلیق را در حین دوچرخه سواری می‌دهد؛ یعنی برای یک ریموت روی فرمان قرار می‌گیرد که با استفاده از یک سیم مانند سیم‌ِ دنده دوچرخه، کمک دوچرخه را قفل یا آزاد می‌کند. این ریموت های معملا برای کمک جلو یا لوله زین استفاده می‌شود و برای قفل کردن کمک عقب یا تنه باید از روی خود کمک پیچ قفل را بچرخانید.
پیچ خرگوشی و لاکپشتی
در کمک‌ها و سیستم های تعلیق جدید، یک پیچ در بخشی از کمک قرار گرفته است که به پیچ خرگوشی و لاکپشتی معروف است و برای تمام کمک‌ها هم وجود دارد؛ یعنی کمک‌ها و دوشاخ های جلو، کمک عقب و کمک لوله زین این پیچ را دارند.
زمانی که این پیچ را به سمت خرگوشی یا تعلیق سریع می‌برید، کمک در واکنش به ضربه‌ها و لرزش‌ها به سرعت جمع می‌شود و سریعا به جای قبلی خود باز می‌گردد. به عبارتی، سرعت سیستم تعلیق در برخورد با موانع مختلف بسیار سریع است.
اما وقتی که پیچ تنظیم را به سمت لاکپشتی یا کند می‌برید، کمک دوچرخه در واکنش به ضربه‌ها، به سختی به داخل فرو می‌رود و به همان میزان هم دیرتر به حالت اولیه خود بر می‌گردد.
این پیچ برای شرایط مختلف سواری طراحی شده است که در هنگام سربالایی یا سرپایینی برای شما مفید خواهد بود.
نکات نگهداری از سیستم تعلیق دوچرخه
بررسی فشار فنرها: فشار کمک‌های فنری، گازی یا روغنی باید به تنظیمات توصیه شده توسط تولید کننده تعدیل شود. این تنظیمات می‌توانند بر روی کمک‌ها یا در دفترچه راهنمای دوچرخه شما آمده باشد. تغییر و تعدیل فشار فنرها می‌تواند تجربه دوچرخه سواری شما را بهبود ببخشد.
یعنی برای این که دوچرخه سواری درستی را تجربه کنید و کمک فنرتان هم در سلامت به سر ببرد باید طبق توصیه کارخانه تولید کننده کمک دوچرخه را باد بزنید.
مهم ترین نکته در باد زدن کمک های بادی این است که به هیچ وجه نباید این کمک‌ها را با استفاده از پمپ های باد و تلمبه های رایج باد بزنید. فشار تولیدی این وسایل بسیار زیاد است و کپسول گازی یا باد کمک را منفجر می‌کند و کمک فنر شما از بین می‌رود. برای تنظیم باد کمک های بادی یا گازی باید از تلمبه های بسیار کوچک و ظریف دستی استفاده کنید که دقیقا برای این کار ساخته شده اند و با هر فشار به اهرم تلمبه، فشار باد بسیار بسیار کمی را به کمک شما وارد می‌کنند.
تمیز کردن و نگهداری منظم: کمک‌های دوچرخه را باید دائما تمیز کنید تا از گرد و غبار و کثیفی پاک شوند. این کار باعث افزایش عمر مفید و بهره‌وری آن‌ها می‌شود.
بررسی نشتی باد: اگر کمک‌های دوچرخه دارای نشتی باد هستند، باید آن را تعمیر کنید یا در صورت لزوم، تعویض کنید. نشتی باد می‌تواند باعث از دست رفتن فشار و عملکرد مناسب فنرها شود.
در نظر داشته باشید که برای نرم شدن سیستم تعلیق به هیچ عنوان نباید به آن گریس یا روغن بزنید. این کار این وسیله را به طور کامل خراب می‌کند.
تعمیر کمک فنر دوچرخه
تعمیر نشتی باد: اگر فنرهای دوچرخه نشتی باد داشته باشند، می‌توانید با استفاده از دستگاه تعمیر نشتی یا باز کردن و تعویض واشر‌ها و بوش های باد داخل کمک، نشتی باد را رفع کنید.
تعمیر آسیب‌ها: اگر کمک‌های دوچرخه دچار آسیب یا خرابی شده‌اند، باید به یک تعمیرکار ماهر یا تعمیرگاه دوچرخه مراجعه کنید.
اگر دوچرخه حرفه ای با کمک‌ها و سیستم تعلیق گران‌قیمت دارید یا می‌خواهید چنین دوچرخه هایی را بخرید، در نظر داشته باشید که تعداد تعمیرکاران حرفه ای در کشور ما که می‌توانند کمک های جدید بادی و گازی دوچرخه را تعمیر کنند بسیار بسیار کم است و برای پیدا کردن این تعمیرکاران باید از دوچرخه سواران باسابقه دیگر سوال کنید.
نکته بعدی در تعمیر و سرویس این کمک‌ها این است که در صورتی که فردی غیرمتخصص بخشی یا واشری از کمک شما را از بین ببرد یا به هر روشی به آن آسیب بزند، به دلیل وجود تحریم‌ها علیه ایران، قطعات یدکی این کمک‌ها اصلا در کشور ما یافت نمی شود و این موضوع ممکن است کمک فنر شما را به طور کامل از بین ببرد!
مجددا تاکید می‌کنیم که برای سرویس کردن و تعمیر کمک های بادی و گازی به مکانیک های دوچرخه مجرب در شهرهای بزرگ کشورمان مراجعه کنید و سرویس دوره ای کمک فنر را هم به شدت جدی بگیرید.
سرویس کمک‌ها و سیستم تعلیق دوچرخه
سرویس دوچرخه با کمک باید به صورت منظم انجام شو، اما فراوانی آن بستگی به میزان استفاده و شرایط دوچرخه دارد. به طور کلی، هر ۶ ماه یا هر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر یک بار به سرویس کمک‌های دوچرخه نیاز دارید.
این سرویس شامل تنظیمات مجدد فشار باد کمک، رفع نشتی هوا (اگر لازم باشد) و بررسی کلی عملکرد کمک‌هاست. اگر از دوچرخه‌تان در شرایط سخت‌تری مثل مسابقه‌های داخلی یا خارجی استفاده می‌کنید، ممکن است به سرویس کلی بیشتری نیاز داشته باشید.
جمع بندی
کمک‌های جدید روی دوچرخه‌ها آمده اند که آسایش و راحتی شما را در حین دوچرخه سواری افزایش دهند و ضربه های مسیر را به بدن شما انتقال ندهند. دوچرخه های جدید و حرفه ای از چندین نوع سیستم کمک‌فنر جلو، عقب و لوله زین استفاده می‌کنند که معمولا یکی یا ترکیبی از این کمک‌ها روی دوچرخه های کوهستانی نصب می‌شود تا بسته به کاربری دوچرخه، ضربه‌ها و لرزش های مسیر را دفع و تعلیق کند .
ٖهمان طور که گفتیم، کمک‌های جدید در دوچرخه های مدرن از نوع گازی یا بادی است و این کمک‌ها بسیار حساس و گران قیمت اند. برای نگهداری صحیح این کمک‌ها باید از مکانیک های حرفه ای دوچرخه در ایران استفاده کنید و هر ۶ ماه یک بار هم کمک فنر خود را سرویس کنید. اگر هر سوالی در مورد سیستم های تعلیق دوچرخه دارید، در انتهای همین مطلب برای ما بنویسید. کارشناسان حرفه ای پورت لاین پاسخ شما را در این بخش خواهند داد.
اگر به دوچرخه و دوچرخه سواری علاقه دارید، توصیه می‌کنیم که دیگر مطالب مجله تخصصی دوچرخه پورت لاین را هم بررسی کنید. پورت لاین یک کارخانه تولید دوچرخه های ایرانی است که دوچرخه های باکیفیتی را با گارانتی و هزینه ای معقول به بازار عرضه می‌کند. برای آشنایی با تمام محصولات و بررسی قیمت دوچرخه، به صفحه خرید دوچرخه ارزان قیمت مراجعه کنید.
