از چه سنی برای کودک تلفن همراه بخریم؟
نویسنده: محمد نظمی
بر خلاف گواهینامه رانندگی، خرید موبایل برای کودکان به شرایط و الزامات خاصی نیاز ندارد و متاسفانه هر کودکی در سنین بسیار پایین، به جای تفریح و درگیری با دنیای واقعی، با دنیای مجازی و مضر آشنا و سرگرم می‌شود. یکی از سؤالات مهم والدین این است که «کِی برای کودک موبایل بخرم؟». در این مطلب به پاسخ این سؤال می‌رسید.
کودکان امروزی کاملاً با نسل‌های قبل متفاوت بزرگ می‌شوند و موبایل و فناوری برای آنان کاملاً شناخته شده است و همین موضوع باعث می‌شود تا شما همیشه نگران استفاده کودک از گوشی موبایل و باقی ابزارهای فناوری باشید. کودکان از لحاظ مختلف برای استفاده بی‌حدومرز از موبایل آماده نیستند و این پدر و مادر است که باید مدیریت این موضوع را به دست بگیرد.
کودکان در چند سالگی از تلفن همراه استفاده می‌کنند؟
طبق آماری که در آمریکا منتشر شده است، در سال ۲۰۱۵، فقط ۱۱ درصد از کودکان ۸ ساله تلفن همراه داشتند که همین آمار در سال ۲۰۱۹ به ۱۹ درصد رسیده است. این آمار با توجه به سن افزایش می‌یابد؛ مثلاً ۸۰ درصد نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله خودشان صاحب موبایل هستند.
مزایای داشتن موبایل برای کودکان
هر پدیده‌ای در این دنیا، مزایا و معایب خاص خود را دارد و هیچ چیزی مطلقاً بد یا خوب نیست. خرید تلفن همراه برای کودکان هم دقیقاً به علاوه معایب بسیار، مزایایی هم با خود به همراه دارد که در این بخش به این مزایای می‌پردازیم.
موبایل برای کودکان ضروری شده است
یکی از دلایلی که استفاده از تلفن همراه را برای کودکان و نوجوانان کاربردی می‌کند، مکان‌یابی و کسب اطلاعات از اوضاع کودک در شرایط اضطراری است؛ یعنی کودک در شرایطی که تحت خطر قرار گیرد، گم شود و … به راحتی با والدین یا پلیس تماس می‌گیرد و آن‌ها از وضعیت خود مطلع می‌کند.
راه‌حل مشکل این است تا برای کودک گوشی غیرهوشمند، ساده یا قدیمی تهیه کنید تا فقط امکان برقراری تماس و پیامک را داشته باشد. سعی کنید برای خرید تلفن همراه ساده هم از گزینه‌های جذاب‌تر استفاده کنید. مثلاً تلفن همراه نوکیا مدل ۳۳۱۰، یکی از مواردی است که رنگ‌بندی جذابی برای کودکان دارد. لینک خرید نوکیا ۳۳۱۰
صدا و تصویر در موبایل‌ها، باعث یادگیری بهتر می‌شود
به خاطر دارید که کلاس‌های تاریخ دوره‌ها و دهه‌های قبل تا چه حد کسل‌کننده بود؟ معلم از ابتدا تا انتهای کلاس کلاً مشغول توضیح در مورد زندگی آقا محمدخان قاجار یا نادرشاه افشار بود اما الان کودک با کمک تلفن همراه به‌صورت مجازی به بازدید موزه نادرشاه افشار می‌رود و زندگی گذشته را به‌صورتی جذاب‌تر و آسان‌تر می‌آموزد.
کودک، قدم گذاشتن اولین انسان روی ماه را می‌بیند، علوم نظری مثل فیزیک و ریاضی با استفاده از انیمیشن، فیلم و … به راحتی یاد می‌گیرد و نیاز نیست تا کودک را بدون هیچ دلیلی با مفاهیم سنگین انتزاعی مواجه کنیم. کودکی که در نقطه دوری از پایتخت زندگی می‌کند، در تور مجازی برج میلاد، برج آزادی یا موزه‌های تهران شرکت می‌کند حس می‌کند به تهران سفر کرده است.
با جاذبه‌های برج میلاد تهران آشنا شوید.
راهنمای بازدید از برج میلاداستفاده کودک از موبایل برای تحصیل لازم شده است
یکی از تحولات اخیر در دنیای فناوری این است که در سال‌های گذشته، آموزش و نحوه انجام آن بسیار متحول شده و کودکان فقط به روش‌های سنتی در مدرسه آموزش نمی‌بینند. نرم‌افزارهایی مختلف در حوزه‌های متنوع وجود دارند که کودک با استفاده از آن به راحتی می‌تواند آموزش ببیند.
پلتفرم‌های آموزشی در دوران شیوع کرونا حتی از قبل از آن هم محبوب‌تر شدند و بسیاری از کودکان فقط با کمک این نرم‌افزارها به راحتی آموزش‌های مدنظر را پشت سر گذاشتند. معروف‌ترین نرم‌افزارهای آموزش آنلاین در دنیا، کورسرا، خان آکادمی و شاد است.
مشکلاتی که استفاده از تلفن همراه برای کودکان ایجاد می‌کند
اگر کودک در سنین پایین، بدون نظارت و بدون تأیید والدین از تلفن همراه استفاده کند و به برنامه‌های مختلف و اینترنت دسترسی داشته باشد، به‌احتمال‌زیاد محتوای نامناسبی را می‌بیند یا حتی در دام افراد بزهکار می‌افتد.
یکی از معایب اصلی استفاده طولانی‌مدت کودکان از اینترنت و تلفن همراه این است که ممکن است کودک مورد اخاذی یا کلاه‌برداری و سواستفاده قرار بگیرند. در آمریکا، ۳۴ درصد از کودکان گزارش داده‌اند که حداقل یک بار مورد آزار اینترنتی قرار گرفته‌اند. این آزار اینترنتی از آزار زبانی شروع می‌شود و تا تهدید و ایجاد ترس در کودک ادامه دارد.در برخی از موارد، این آزارهای زبانی و کلامی باعث می‌شود تا کودک افسرده شود یا حتی اقدام به خودکشی کند.
یکی از مشکلات مهمی که در استفاده کودکان از تلفن همراه پیش می‌آید این است که شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود تا کودک و نوجوان اعتمادبه‌نفس پایینی داشته باشد، اخبار جعلی رسانه‌ها را باور کند، رشد مغزی ناقصی داشته باشد و …
همه افراد در دنیای مجازی، آن بخشی از زندگی خود را به اشتراک می‌گذارند که دوست دارند دیگران آن را ببیند و بخش‌های منفی زندگی خود را معمولا به نمایش نمی‌گذارند. به همین دلیل، کودک و حتی انسان بالغ، با دیدن بهترین بخش‌ها و برش‌ها از زندگی دیگران، دچار افسردگی می‌شود. شما به عنوان والدین و ناظران کودک وظیفه دارید تا این جمله را به خوبی به کودک انتقال دهید.
مردم معمولا فقط لحظات شادی و برش‌های خوب از زندگی خود را در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌دهند.
بررسی تأثیر استفاده از موبایل در سنین مختلف برای کودکان
دانشمندان و محققان تاکید دارند تا کودکان در سن بالاتر به استفاده از تلفن همراه عادت کنند چون استفاده از این ابزار فناوری در کودکان مختلف و در سنین متفاوت، اثرات مخرب و متنوعی را روی آن‌ها می‌گذارد.
در ادامه با تاثیرات موبایل روی کودکان در سنین مختلف آشنا می‌شوید:
سن ۴ تا ۶ سالگی، قبل از دبستان
در این سن هنوز مغز کودک با سرعت بسیار بالایی در حال رشد است و نمایشگر تلفن همراه باعث می‌شود تا در مغز کودک، دوپامین و آدرنالین بیشتری ترشح شود و این هورمون‌ها در این سن برای مغز کودک بسیار اعتیادآور است.
در این سن، مغز کودک در حال یادگیری برقراری ارتباط با افراد مختلف و گروه‌ها است که این مهارت‌های اجتماعی را باید در دنیای واقعی و نه در نمایشگر جست‌وجو کند. کودک به‌هیچ‌عنوان نباید تا قبل از ۶ سالگی تلفن همراه داشته باشد یا حتی نباید اجازه استفاده از تلفن همراه والدین را هم به او بدهید.
سن ۷ تا ۱۱ سالگی برای استفاده از تلفن همراه
در این دوران، کودک به دنبال این است تا استقلال جسمی و فیزیکی خود را کامل به دست بگیرد و آزار کلامی و تهدید اینترنتی و مزاحمت در این سنین باعث می‌شود تا کودک اطلاعی به خانواده خود ندهد و درگیر افسردگی و بیماری‌های روانی شود.
سن ۱۲ تا ۱۴ سالگی، دوران متوسطه
بسیاری از صاحب‌نظران می‌گویند که این دوران، بهترین سن خرید گوشی برای کودک است. در این دوران، مغز در حال ورود به دنیای بزرگ‌سالان است و برای همین، مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و کنترل بحران را یاد می‌گیرد اما این مسئله در کودک‌های مختلف متفاوت است و همه کودکان به طور یکسان رشد نمی‌کنند؛ یعنی بلوغ فکری در کودکان و نوجوانان مختلف، در سنین متفاوتی رخ می‌دهد.
اگر ظهور این مهارت‌های ذهنی را در کودک خود دیدید، این کودک توانایی دارد تا با نظارت کامل شما، از تلفن همراه استفاده کند.
جالب است بدانید که بیل گیتس، تا ۱۴ سالگی حق استفاده از فناوری را به کودکان خود نداده بود. استیو جابز، بنیان‌گذار اپل هم اجازه استفاده از آیپد و آیفون را به کودکان خود نمی‌داد. بیل گیتس، حتی پس از ۱۴ سالگی هم اجازه استفاده از موبایل بدون محدودیت را به فرزندان خود نداده است. هر کودکی سهم مشخصی از ساعات روز را می‌تواند در صفحه نمایشگر بگذارند و هیچ یک از اعضای خانواده گیتس، روی میز غذاخوری نباید موبایل به دست بگیرند.
راه‌هایی برای افزایش کنترل روی استفاده کودکان از تلفن همراه
- اینترنت وای‌فای و داده‌های سیم‌کارت تلفن همراه کودک را بررسی و محدود کنید تا کودک نتواند بیش‌ازحد مجاز از اینترنت استفاده کند و بازی‌ها و نرم‌افزارهای مختلف را به راحتی دانلود کند.
- از تنظیمات خاص دستگاه موبایل کودک استفاده کنید تا فقط به برنامه‌ها و بازی‌های متناسب با سن کودک دسترسی دهد. همه تلفن‌های همراه امروزی، نرم‌افزارهای پیش‌فرض برای اعمال کنترل روی کودکان دارند.
- رمزهای عبور خود را کنترل کنید و در دسترس کودک قرار ندهید.
- اطلاعات کارت‌بانکی، رمز پویا و خرید اینترنتی خود را از دسترس کودک دور نگه دارید و خریدهای درون برنامه‌ای را غیرفعال کنید.
- مکان‌یاب تلفن همراه را خاموش و از دسترس خارج کنید تا کودک اطلاعات موقعیت مکانی خود را با دیگران به اشتراک نگذارد.
- اگر کودکتان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند، مشخصات و تنظیمات حریم شخصی او را بررسی کنید. مراقب باشید تا اطلاعات شخصی یا خصوصی را با افرادی که نمی‌شناسند به اشتراک نگذارد.
سن ۱۵ تا ۱۸ سالگی، دوران دبیرستان برای استفاده از تلفن همراه
علی‌رغم این که نوجوانان دبیرستانی تصور می‌کنند که به بلوغ رسیده‌اند و بزرگ‌شده‌اند ولی باید توجه داشته باشید که در این سن، بخش کورتکس مغز آن‌ها، هنوز تا ۲۰ درصد به رشد نیاز دارد. این بخش از مغز فعالیت‌های شناختی و ادراکی را بر عهده دارد و روی برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی و سنجش عواقب، تاثیرات بزرگی می‌گذارد.
به علاوه این که با توجه به تأثیر هورمون‌ها در این سنین، نوجوانان تا حد زیادی غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. به همین دلایل، یکی از مهم‌ترین مسائل در استفاده نوجوانان از تلفن همراه این است که استفاده آنان از فناوری، به‌هیچ‌عنوان نباید بدون نظارت والدین اتفاق بیفتد.
در ادامه بهتر است بگوییم که تمام کودکان منحصربه‌فرد هستند و مراحل مختلفی را در سنین مختلف تجربه می‌کنند. به همین دلیل، سن جادویی و دقیقی برای خرید موبایل برای کودک وجود ندارد و بهتر است پیش از خرید، سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- آیا برایم مهم است که کودک را از طریق تلفن همراهش مکان‌یابی کنم یا با او در ارتباط باشم؟
- آیا فرزندم درک می‌کند که فقط در ساعات توافق شده و نرم‌افزارهای تعیین شده از گوشی استفاده کند؟
- آیا می‌توانم به فرزندم اعتماد کنم که در حین کلاس پیامی ارسال نکند و مزاحم دیگران نشود؟
- فرزند من می‌تواند مسئولیت متن، عکس و ویدیو خود را بر عهده بگیرد و برای اذیت یا آزار دیگران از موبایل استفاده نکند؟
اگر پاسخ شما به همه یا حتی یکی از سوالات بالا «خیر» است، فعلا دلیلی برای خرید موبایل برای کودکتان وجود ندارد و اجازه دهید تا ذهن او بیش از این رشد کند. اگر هم که با اطمینان می‌توانید به تمام سوالات، پاسخ مثبت و «بله» دهید، می‌توانید برای کودک خود تلفن همراه بخرید و از سلامت روان آینده او مطمئن باشید.
نشانه‌های اعتیاد به تلفن‌همراه در کودک
اگر پیش از مطالعه این مطلب و بدون اطلاع قبلی برای کودک خود تلفن‌همراه یا رایانه خریده‌اید و الان نشانه‌های رفتاری عجیبی را در او مشاهده می‌کنید، باید کودک را از فناوری جدا کنید اما در نظر داشته باشید که این کنار گذاشتن فناوری و ایجاد فاصله بین کودک و تلفن همراه هم به وسیله اجبار و تنبیه، اثربخش نخواهد بود و نیاز به تدبیر دارد.
اگر هر یک از موارد رفتاری زیر را در کودک خود مشاهده کردید، مطمئن باشید که کودک شما به تلفن همراه، رایانه و فناوری اعتیاد پیدا کرده است:
- استفاده مداوم و متناوب از دستگاه‌ها و برنامه‌های مختلف (شبکه‌های اجتماعی، بازی ویدیویی و پیام دادن و …)؛
- رفتارهای پرخاشگرانه و عجیب در مواقع جدایی از تلفن همراه یا رایانه؛
- بی‌قراری، تحریک پذیری، بی‌حوصلگی و ناتوانی در تمرکز در مواقعی که از تلفن همراه دور است؛
- اختلال در خواب؛
- افزایش مشکلات اجتماعی و ناتوانی در ارتباط گرفتن با کودکان و بزرگ‌سالان.
اگر چنین رفتارهایی را در کودک خود مشاهده کردید، دیگر موارد پیشگیرانه کاربردی ندارد و باید به فکر درمان و جدایی کامل کودک از تلفن همراه باشید. در نظر داشته باشید که جدا کردن کودک fه یک‌باره امکان‌پذیر نیست و باید با روش‌های تربیتی و آموزشی صحیح این کار را انجام دهید.
برای جدا کردن کودک از تبلت و موبایل، آرام‌آرام او را در فعالیت‌های عادی و روزمره و هنر شریک کنید تا به این فعالیت‌ها علاقه‌مند شود. فعالیت‌های سفال‌گری، نقاشی، ساخت پازل، بازی‌های رومیزی، باغبانی، مطالعه غیردرسی و … می‌تواند جایگزین‌های جذابی برای تلفن‌همراه باشد.
در نظر داشته باشید که اگر اعتیاد کودک به تلفن همراه به سادگی برطرف نشد و از پسِ آن بر نیامدید، بهتر است با مشاور تخصصی و روان‌درمان‌گر کودک مشورت کنید.
نکاتی در مورد زمان خرید تلفن همراه برای کودک
تصور نکنید که اگر کودک تا سنین بالا تلفن همراه نداشته باشد، در آینده نمی‌تواند با فناوری ارتباط بگیرد. محققان می‌گویند که اگر کودک برای اولین بار در ۱۶ سالگی هم تلفن همراه بخرد، به سرعت با آن خو می‌گیرد.
سوال: مگر خود شما که همین الان با استفاده از تلفن همراه یا رایانه این مطلب را مطالعه می‌کنید، در چند سالگی با فناوری و استفاده از آن آشنا شدید؟
رسانه‌های اجتماعی باعث آسیب‌های روانی به افراد می‌شود. به کودکان خود آموزش دهید که زندگی در فضای مجازی چندان اهمیتی ندارد و اگر پست‌هایشان لایک نخورد، تصور نکنند که شخصیت جالبی ندارند. سعی کنید آن‌ها را آگاه کنید که ارزش‌ها و علایق واقعی و بیرونی خود را حفظ کنند.
به کودکان بیاموزید که فضای مجازی شبیه به دنیای واقعی است ولی خودِ دنیای واقعی نیست. انسان‌ها در شبکه‌های اجتماعی، بخش بسیار بسیار کوچکی از زندگی خود را به اشتراک می‌گذارند که این بخش کوچک در بسیاری از موارد جعلی است!
جمع‌بندی
اگر به گذشته، یعنی همین ۱۵-۲۰ سال پیش دقت کنید، والدین بسیار مراقب برق‌گرفتگی، سوختگی و دیگر آسیب‌های فیزیکی به کودکان خود بودند (الان هم هستند) یا به شدت مراقب بودند تا کودک و نوجوان به کلید خودرو دسترسی نداشته باشد اما الان به راحتی تلفن همراه را با آزادی تمام در اختیار کودک قرار می‌دهند!
تلفن همراه در سنین کودکی و نوجوانی می‌تواند آسیب‌های حقوقی، روانی، اجتماعی، مالی و … بسیاری برای کودک و خانواده او ایجاد کند. انسان هر قدر هم که مدرن شده باشد، هنوز نتوانسته از طبیعت و غرایز خود فاصله بگیرد و بهترین و لذت‌بخش‌ترین فعالیت‌ها برای ذهن و بدن ما، فعالیت‌ها و جنب‌وجوش در طبیعت است.
یکی از اصول مهم در تربیت فرزند این است که برای افزایش آرامش خودمان، کودک را با فناوری سرگرم نکنیم و اجازه دهیم تا کودک در بیرون از خانه، هوای سالم تنفس کند، بازی کند، جنب‌وجوش داشته باشد، با هم‌سالان خود معاشرت کند و …
یکی از بهترین راه‌های افزایش فعالیت جسمی و تفریحی کودک این است که از سن ۳ سالگی به بعد، کودک را به دوچرخه‌سواری و استفاده از دوچرخه سوق دهید. دوچرخه‌سواری یکی از سالم‌ترین و سرگرم‌کننده‌ترین فعالیت‌ها برای کودکان و نوجوانان است.
پورت‌لاین تولیدکننده ایرانی دوچرخه کودک در مدل‌های دنیز، چیچک و آیدین است. برتری پورت‌لاین نسبت به نمونه‌های خارجی هزینه پایین‌تر، کیفیت بیشتر و داشتن ضمانت یک ساله روی دوچرخه‌ها است. برای آشنایی بیشتر با محصولات مختلف و مشاهده قیمت دوچرخه‌ها، روی تصاویر زیر کلیک کنید.
