چه عواملی سلامت کودکان را تهدید می‌کند؟
امروزه، با گسترش فناوری و پیشرفت امکانات بهداشتی و درمانی در جهان، بسیاری از خطرهایی که جان انسان را تهدید می‌کرد از میان رفته است. با این حال هم‌چنان میزان این خطرات به صفر نرسیده و عوامل بسیاری سلامت کودکان شما را تهدید می‌کند.
بنابراین، توجه به سلامت روان کودکان به اندازه حفظ سلامت جسمی آن‌ها اهمیت دارد. در ادامه، با عواملی که سلامت کودکان را تهدید می‌کند آشنا می‌شوید تا کودکان خود را در دنیای بهتر و امن‌تری پرورش دهید.
مطالعه مطالب زیر را هم به شما پیشنهاد می‌کنیم:
حقوق فردی کودک و اهمیت آن چیست؟ کودک تا چه حد باید در خرید و نظر دادن اختیار داشته باشد؟سلامت کودکان شامل چه مواردی می‌شود؟
سلامت کودکان نیز مانند بزرگ‌سالان به سلامت جسمی، فیزیکی و روان آن‌ها وابسته است. بروز هر حادثه یا خطری برای کودک، هم سلامت جسمی و هم سلامت روانی او را تهدید می‌کند.
از آنجایی که کودکان شرایط ویژه‌ای از لحاظ بدنی دارند و روند رشد جسمی آن‌ها کامل نشده است، برای این تقسیم‌بندی نمی‌توان تفاوتی از لحاظ اهمیت قائل شد یا به‌عبارت‌دیگر، نمی‌توان گفت که سلامت جسمی و فیزیکی برای کودک مهم‌تر است یا سلامت روانی.
یکی از مهم‌ترین دلایل این تفکیک نکردنِ سلامت بدن و روان این است که هر دو روی هم تاثیر دارند؛ یعنی به خطر افتادن سلامت روان به راحتی روی جسم تاثیر می‌گذارد و ناخوشی جسمی هم روان همه انسان‌ها از جمله کودکان را تضعیف می‌کند.
از عوامل تاثیرگذار بر افزایش سلامت جسمی کودکان می‌توان به ورزش، رژیم غذایی، بهداشت و میزان خواب اشاره کرد که در ادامه، به طور دقیق این موارد را بررسی می‌کنیم. علاوه بر این، در بحث سلامت روانی کودکان، شناسایی آسیب و روش مناسب کمک به کودک بسیار اهمیت دارد.
سلامت روانی کودکان چه عواملی دارد؟
همان‌طور که اشاره کردیم، حفظ سلامت روان کودکان به اندازه حفظ سلامت جسمی آن‌ها مهم است. سلامت روان در دوران کودکی را می‌توان در رشد و یادگیری مهارت‌های ارتباطی و شناختی و نحوه برخورد کودک و توانایی او در حل مسائل توضیح داد.
کودکان با سلامت روان معمولاً می‌توانند در برخورد با محیط اطراف خود به خوبی واکنش نشان دهند. از انواع اختلالات روانی کودک، می‌توان به اضطراب و اختلالات رفتاری، اختلال در یادگیری، بیش‌فعالی و اختلالات مربوط به نقص توجه در کودکان اشاره کرد.
علائم مشکلات روانی در کودکان معمولاً با بروز اختلال در صحبت، یادگیری، بازی، نوع بازی‌های کودک، نحوه برخورد او با هم‌سالان، نحوه بروز عواطف و احساسات او نمایان می‌شود.
لازم به ذکر است که بروز بسیاری از مشکلات و اختلالات روانی در نوجوانی و بزرگ‌سالی از دوران کودکی فرد آغاز می‌شود. بنابراین، نوع رفتار شما و میزان توجهتان نقشی اساسی در سلامت روان کودک بازی می‌کند.
والدین آگاه با نحوه برخورد درست و مناسب با کودک و هم‌چنین رفتار صحیح با یکدیگر، از بروز مشکلات روانی برای کودک جلوگیری می‌کنند یا در صورت بروز هر مشکلی، با تصمیم‌گیری درست و به موقع به بهبود سلامت روان کودک خود کمک می‌کنند.
انواع مشکلات روانی کودکان
مهم‌ترین انواع اختلالات سلامت روانی کودکان افسردگی و اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه و بیش‌فعالی است. افسردگی در کودکان اغلب با تغییر خلق‌وخو، احساس ناامیدی، خستگی و گوشه‌گیری بروز پیدا می‌کند. هم‌چنین بروز برخی از مشکلات جسمی مانند تغییر در اشتها و اختلال در ساعت خواب نیز ناشی از افسردگی در کودک است.
اختلالات اضطرابی انواع مختلفی دارد از جمله:
- اختلال اضطراب جدایی؛
- اختلال اضطراب اجتماعی؛
- اضطراب فراگیر.
اختلال اضطراب معمولاً با ترس و نگرانی بیش‌ازحد نمایان می‌شود. در اختلال اضطراب جدایی، کودک هنگام جدایی از والدین خود احساس اضطراب و نگرانی شدیدی را تجربه می‌کند. بروز چنین اختلالی در کودکان نوپا نگران‌کننده نیست اما چنین مشکلی در سنین بالاتر نیازمند مداخله و درمان است. به همین دلیل است که در سال‌های اولیه تولد، نگه‌دارنده اصلی فرزند نباید تغییر کند تا کودک به بوی یک نفر عادت کند.
در اضطراب اجتماعی، کودک ترس و نگرانی شدید از اجتماع را تجربه می‌کند. چنین مشکلی در کودکان مانع از برقراری ارتباط صحیح کودک با اطرافیان خود می‌شود و در بلندمدت می‌تواند مشکلات جدی برای کودک و والدین به وجود آورد.
هنگامی که پس از بروز یک سانحه کودک دچار ترس و اضطراب شدیدی شود. اختلال استرس پس از سانحه رخ می‌دهد. البته چنین اختلالی را نمی‌توان برای هر کودکی که دچار سانحه می‌شود در نظر گرفت. در چنین اختلالی معمولاً کودک از قرار گرفتن در موقعیت‌های مشابه سانحه اجتناب می‌کند.
لازم به ذکر است که تشخیص تمام اختلالات و مشکلات ذکرشده توسط شما و افرادی که آگاهی و اطلاعات کاملی از روند تشخیص و درمان اختلال ندارند، نه‌تنها کمکی به بهبود کودک نمی‌کند، بلکه در مواقعی باعث آسیب بیشتر به کودکتان می‌شود.
پس، پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده رفتارهای غیرمعمول و بروز مشکل در برقراری ارتباط و یادگیری کودک، قبل از هر اقدام دیگری به متخصصان و مشاوران حوزه سلامت روانی مراجعه کنید.
در صورتی که از نشانه‌های اختلال روانی کودک مطمئن نیستید و نمی‌خواهید که سریعا هم به پزشک مراجعه کنید، با استفاده از خدماتی مثل اسنپ دکتر می‌توانید به صورت تلفنی سوالات خود را از مشاور کودک بپرسید.
یکی از عواملی هم باعث ایجاد اختلال روانی در کودک می‌شود و رشد مغزی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد، استفاده کودک از تلفن همراه است. تلفن همراه و نمایشگر آن، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به مغز کودک وارد می‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مطلب «از چه سنی برای کودک تلفن همراه بخریم؟» بروید.نحوه کمک‌رسانی به کودکانی که از آسیب‌های روحی رنج می‌برند
پس از تشخیص صحیح مشکل و اختلال توسط روانشناسان و روان‌پزشکان، بحث درمان اختلال به میان می‌آید. از انواع درمان مشکلات روانی در کودکان می‌توان به روان‌درمانی و دارودرمانی اشاره کرد.
همان‌طور که اشاره کردیم، روان‌درمانی یکی از روش‌های درمان اختلالات روانی است که در این روش با استفاده از گفتاردرمانی، بازی‌درمانی و رفتاردرمانی با همکاری شما، کودک تحت درمان روان‌شناس قرار می‌گیرد.
در روش دارو درمانی، روان‌پزشک در اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب با تجویز داروهای مربوط به این اختلالات، سعی می‌کند کودک را درمان کند. پیشرفت در زمینه تولید دارو منجر به بهبود کارایی این روش شده است. هرچند که داروها نیز عوارض دارند اما تشخیص نحوه درمان و بررسی معایب و مزایای هر روش به عهده روانشناسان و متخصصان این حوزه است.
سلامت جسمی کودکان
با انجام برخی اقدامات نه چندان دشوار می‌توانید بسیاری از مشکلات و عوامل تهدیدکننده سلامت جسمی کودکان را کنترل کنید. برخلاف سلامت روانی، بروز مشکل در جسم کودک به راحتی قابل‌تشخیص است.
بنابراین، معمولاً میزان اطلاعات والدین در این زمینه بیش از حوزه سلامت و بهداشت روان است. سلامت هریک از اندام‌های کودک، میزان اشتها و رژیم غذایی کودک از جمله مصداق‌های بارز در این زمینه است.
اهمیت ورزش و فعالیت‌های فیزیکی در حفظ سلامت جسمی کودکان
از مهم‌ترین مواردی که به سلامت جسمی کودکان کمک می‌کند، ورزش و انجام فعالیت‌های جسمی متناسب با سن و شرایط جسمی کودک است. چنانچه ورزش، تغذیه، خواب و فعالیت‌های بدنی کودک متناسب با شرایط سنی و فیزیکی او باشد، کودک روند رشد و سلامت جسمی مناسبی را تجربه می‌کند.
لازم به ذکر است که رعایت اصول و مقررات ورزشی، هم برای کودکان و هم بزرگ‌سالان ضروری است. فعالیت‌های متفاوتی برای کودکان وجود دارد که از این فعالیت‌ها می‌توان به دوچرخه‌سواری اشاره کرد.
دوچرخه‌سواری هم یکی از فعالیت‌های جسمی کودکان است که باید موارد ایمنی را در آن رعایت کنید. برای آموزش موارد ایمنی، به مطلب ۶ نکته مهم برای ایمنی دوچرخه‌سواری کودکان مراجعه کنید.
برای آگاهی از اطلاعات بیشتر در خصوص دوچرخه کودک به مطلب زیر مراجعه کنید: مزایای دوچرخه‌سواری برای کودکانفعالیتهای جسمی علاوه بر بهبود روحیه کودکان و کمک به رشد آن‌ها، به سلامت کودکان با اضافه‌وزن هم کمک می‌کند. هم‌چنین انجام فعالیت‌های جسمی به افزایش تمرکز و یادگیری کودک نیز کمک می‌کند.
رژیم غذایی مناسب و سلامت جسمی کودکان
به‌جز ورزش و انجام فعالیت‌های جسمی، رعایت رژیم غذایی متناسب با سن کودک نیز از جمله عواملی است که تا حد زیادی به سلامت کودک کمک می‌کند. تغذیه سالم برای کودکان شامل پروتئین‌ها، سبزی‌ها، غلات، لبنیات و میوه می‌شود.
رعایت هریک از موارد گفته شده در رژیم غذایی کودک ضروری است. لازم به ذکر است که باید از گنجاندن برخی از مواد غذایی در رژیم غذایی کودکان اجتناب کنید. از جمله این مواد غذایی می‌توان به شکر و قندهای غیرطبیعی، غذای فوری و چربی‌های اشباع‌شده و غیرطبیعی اشاره کرد.
از مهم‌ترین مواردی که باید در تغذیه کودکان به آن توجه کنید این است که به جای فست‌فود، انواع گوشت و چربی و قند، تغذیه کودک باید شامل ترکیبی از میوه و سبزیجات، غلات، پروتئین‌ها، دانه‌ها و آجیل‌ها مثل پسته و … باشد.
تأثیر میزان خواب در سلامتی کودک
اختلال در خواب و کمبود زمان خواب، از دیگر مواردی است که سلامت کودکان را به خطر انداخته است. خواب بی‌کیفیت و کمبود خواب، سلامت جسمی کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در روند رشد اختلال ایجاد می‌کند.
هر کودکی بسته به سنش، به ساعت خواب متفاوتی در طول شبانه‌روز نیاز دارد. به‌عنوان‌مثال، میزان خواب موردنیاز نوزادان حدود ۱۵ تا ۱۸ ساعت در طول شبانه‌روز و میزان خواب کودکان ۳ تا ۶ سال حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت در طول شبانه‌روز است.
در طول دو سال اول زندگی، میزان خواب کودک متغیر است و به شرایط جسمی و میزان رشد کودک بستگی دارد. اما پس از دوسالگی زمان خواب کودک تا حد زیادی به رفتار و برخورد والدین بستگی دارد. بهترین ساعت خواب برای کودکان ساعت ۹ شب است.
تأثیر رعایت بهداشت در حفظ سلامت کودک
رعایت بهداشت کودک از سوی شما تا پیش از ۲ سالگی، از دیگر مواردی است که سلامت جسمی کودکان را کاهش می‌دهد. از آموزش موارد آموزشی به کودک نیز غافل نشوید. موارد بهداشتی که آموزش آن‌ها به کودکان ضروری است:
- آموزش صحیح مسواک زدن و رعایت موارد بهداشتی در حوزه دهان و دندان؛
- آموزش استفاده از وسایل بهداشت فردی مثل حوله و شانه؛
- روش صحیح استحمام ضمن رعایت صرفه‌جویی در مصرف آب؛
- آموزش صحیح شستن دست‌ها و زمان مناسب برای این کار؛
- و کوتاهی ناخن‌های کودک.
تأثیر متقابل سلامت روانی و جسمی بر کودک
امروزه در بحث سلامتی به تأثیر متقابل جسم و روان روی یکدیگر، تأکید بسیاری می‌شود. آگاهی از تأثیر متقابل جسم و روان هشداری برای شما است که در صورت بروز هرگونه مشکل برای کودک، اقدامات لازم را در جهت درمان انجام دهید.
هنگامی که سلامت روان کودک دچار مشکل و اختلال می‌شود، علاوه بر تغییر خلق‌وخوی کودک، آثار این اختلال را می‌توان در جسم کودک نیز مشاهده کرد. مانند تغییر در ساعات خواب و اشتهای کودک و در برخی موارد احساس درد در برخی اندام‌های او.
برعکس این قضیه هم صادق است. به این صورت که تجربه سخت بیماری‌های جسمی گاهی می‌تواند منجر به بروز افسردگی و اضطراب در کودک شود که با تشخیص صحیح و اقدام به موقع والدین در جهت درمان، به بهبود سلامت کودک کمک می‌کند.
جمع‌بندی
بحث سلامتی در کودکان، مانند بزرگ‌سالان به سلامت روانی و سلامت جسمی تقسیم‌بندی می‌شود. درجه اهمیت هر یک از این موارد نسبت به یکدیگر یکسان است و نمی‌توان در بحث حفظ سلامت کودک هیچ‌یک را در اولویت قرارداد.
در صورتی که درمان اختلالات و مشکلات روانی کودک به موقع و به درستی انجام نگیرد، کودک در بزرگ‌سالی نیز مشکلات متعددی را تجربه خواهد کرد. در بحث سلامت جسمی و فیزیکی موارد بسیاری به حفظ سلامت کودک کمک می‌کند؛ از جمله ورزش و فعالیت‌های جسمی مانند دوچرخه‌سواری، تغذیه و خواب مناسب و رعایت بهداشت. برای آغاز سلامت جسمی و روانی کودک خود می‌توانید از خرید دوچرخه و آموزش دوچرخه‌سواری به کودک استفاده کنید.
پورت‌لاین تولیدکننده دوچرخه ایرانی، با تمرکز در زمینه تولید دوچرخه کودک، همواره در تلاش است دوچرخه‌های باکیفیت و استاندارد در اختیار کودکان شما قرار دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مدل‌ها و رنگ‌بندی‌های دوچرخه دخترانه و پسرانه به صفحه بررسی قیمت دوچرخه پورت‌لاین مراجعه کنید..
